نقش خانواده در انحرافات اجتماعی جوانان

خانواده یکی از نهادهای اصلی جامعه و رکن اساسی آن است.«فیلسوفان و محققان اجتماعی معتقدند که جامعه متشکل از خانواده هاست و مختصات جامعه مورد نظر از طریق روشن شدن روابط خانوادگی موجود در آن توصیف می شود»(1) یک کودک پس از تولد،هنجارها و ارزشهایی را از خانواده می آموزد و بوسیله خانواده جریان فرهنگ پذیری و اجتماعی شدن و جامعه پذیری را می پیماید.در واقع خانواده در تربیت کودک و شخصیت و ویژگیهای اخلاقی او نقش اساسی و مهم ایفا می کند.متاسفانه در جامعه کنونی ما میزان تخلفات،ناهنجاریها و انحرافات اجتماعی بخصوص در جوانان به طرز نامطلوب و قابل توجهی در حال افزایش است.این در حالی است که کشورهایی نظیر سنگاپور با برنامه ریزی دقیق و حساب شده به ریشه منفی جرائم و تخلفات دست یازیده اند. مهمتر آنکه در این زمینه کمتر نقش خانواده ها مورد توجه قرار می گیرد.«فشارهای درونی،از هم پاشیدگی خانواده و سرخوردگی درحساس ترین  دوران سنی یعنی نوجوانی و بلوغ باعث انحراف جوان می شود. در واقع آنان قربانی امیال و خواسته های پدر و مادر شده اند.خلا عاطفی و نابسامان بودن وضع زندگی از نتایج بی توجهی پدر و مادر به وضعیت فرزندان و کشیده شدن نوجوانان به بزهکاری به شمار می رود.»(2)«بی توجهی و ارتباط صحیح نداشتن اولیا با فرزندان،وجود ناپدری یا نا مادری،طلاق و زندانی بودن یک یاهر دوی والدین و توجه نکردن عاطفی از عوامل اساسی انحراف جوانان هستند.»(3)یک خانواده با ثبات آرام و صمیمی می تواند مکان امن و راحت و مطمئنی برای جوان باشد و او را برای مقابله با مشکلات و مسائل موجود جامعه آماده می کند. اولین شرط برای حفظ محیط امن و آرام خانواده ،وجود عشق و علاقه بین والدین است. مطالعات نشان می دهد که کودکان، علاقه به یکدیگر و سپس به افراد جامعه را از پدر و مادر می آموزند. همچنین اضطراب،ترس، استرس و فشارهای روانی و دیگر معضلات روانی را که باعث به وجود آمدن انحرافات و جرائم می شود نیز از خانواده به فرزند انتقال می یابد.«مسائل موجود در خانواده و نحوه پرورش والدین از نظر ایجاد رفتارهایی مثل کمرویی،خجالت، ترس،تسلیم و اطاعت یا حالات مشابه آن که ریشه بسیاری از انحرافات رفتاری است نقش غیر قابل انکاری دارد.»(4) تفریحات خانوادگی،تبغیض و مراقبتهای والدین و نحوه برخورد عاطفی با فرزند نیز بسیار حائز اهمیت است.حتی مراقبتها و سختگیریهای      بی مورد و بیش از حد اثر معکوس و نادرست دارد.«مطالعاتی که درباره علل بزهکاری جوانان انجام شده ثابت می کند که عدم توجه خانوادگی و نارساییهای پرورش آن در این مورد از اساسی ترین علل است.»(5)پرجمعیت بودن خانواده ها نیز از عوامل مهم به شمار می رود که باعث بوجود آمدن نارساییها،تبعیض،بی مهری و … می شود. دکتر شیخاوندی جامعه شناس،یکی ازعلل میل جوانان به جرایم را پرجمعیت بودن خانواده ها و در پی آن مدارس میداند.(6)دکتر علی قائمی در جلد1 کتاب خانواده و مسایل نوجوانان و جوانان علل اصلی انحرافات اجتماعی را محرومیت عاطفی،احساس بی عدالتی در خانواده،احساس عدم امنیت،احساس حاکمیت زور،منع ها،تحمیل ها،احساس رنج درونی،وسوسه ها،عدم اجرای خواسته ها توسط والدین،استقلال طلبی فرد،منع از تحصیل و اخراج از خانه می داند.

مساله دیگری که در پایان به آن اشاره می کنم اختلاف نظر فرزندان با والدین است که ناشی از اختلاف فرهنگهاست بعضی از جامعه شناسان فرهنگ فرزندان را متفاوت از فرهنگ والدین می دانند.در عصر ارتباطات و تطور و تحولات بسیار سریع ،مسلما اختلاف نظرهایی ممکن است بین والدین مخصوصا پدران با فرزندان بوجود آید که لازم است خانواده ها در این صبور و ملایم باشند.(حمید تقوی)

پاورقی

((:http://www.payamsagez.blogfa.com/post-30.aspx))

1-      خانواده و جامعه-ویلیام جی گود-ترجمه ویدا ناصحی-بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

2-      روزنامه  ایران ـ شنبه 16/9/79